فتوتراپی یا نوردرمانی یکی از روشهای رایج برای درمان زردی نوزادان است. زردی نوزادان یک وضعیت شایع است که بهدلیل افزایش بیلیروبین در خون نوزاد ایجاد میشود و در اکثر موارد، این بیماری نیاز به درمان دارد. فتوتراپی یکی از روشهای مؤثر و ایمن برای کاهش سطح بیلیروبین است که از نور آبی برای کاهش آن استفاده میکند. با این حال، مانند هر روش درمانی دیگری، فتوتراپی نیز ممکن است با برخی عوارض همراه باشد که باید والدین از آنها آگاه باشند. در این مقاله، به بررسی این عوارض و راهکارهای پیشگیری از آنها خواهیم پرداخت.
۱. فتوتراپی چیست و چگونه عمل میکند؟
فتوتراپی یک روش درمانی است که در آن نوزاد تحت تابش نور آبی قرار میگیرد. این نور باعث تجزیه بیلیروبین در بدن نوزاد شده و آن را به شکل قابل دفع از بدن تبدیل میکند. درمان با فتوتراپی معمولاً در بیمارستانها انجام میشود، ولی در برخی موارد، ممکن است نوزاد در خانه نیز تحت درمان قرار گیرد. این روش درمانی معمولاً در مدت زمان کوتاهتری نسبت به روشهای دیگر نتیجه میدهد و میزان اثربخشی بالایی دارد.
۲. عوارض فتوتراپی برای نوزاد
۲.۱. آسیب به چشمها
یکی از مهمترین عوارض فتوتراپی برای نوزادان، آسیب به چشمهاست. از آنجایی که چشمهای نوزادان بسیار حساس هستند، قرار گرفتن در معرض نور زیاد میتواند باعث آسیب به شبکیه چشم شود. برای جلوگیری از این عارضه، باید از چشمبند مخصوص استفاده کرد که مانع از رسیدن نور به چشم نوزاد شود. این چشمبند باید بهطور مناسب و محکم بر روی چشمها قرار گیرد تا از آسیب دیدن آنها جلوگیری کند.
۲.۲. تغییرات پوستی
فتوتراپی ممکن است باعث تغییرات پوستی در نوزادان شود. این تغییرات معمولاً بهصورت لکههای قرمز یا راشهای پوستی ظاهر میشوند. این عوارض معمولاً پس از قطع درمان برطرف میشوند و نیازی به نگرانی ندارند. اما در صورتی که این علائم طولانیمدت شوند، باید با پزشک متخصص مشورت شود. این عارضه معمولاً در نوزادان با پوست حساستر بیشتر دیده میشود.
۲.۳. کمآبی بدن نوزاد
فتوتراپی میتواند باعث کمآبی در نوزادان شود. این اتفاق بهویژه در نوزادانی که قادر به تغذیه بهدرستی نیستند یا تغذیه آنها قطع شده است، بیشتر مشاهده میشود. برای جلوگیری از این عارضه، باید بهطور منظم و با دقت نوزاد را تغذیه کرد و اطمینان حاصل کرد که او بهقدر کافی مایعات دریافت میکند. این مسئله بهویژه در نوزادانی که تحت درمانهای طولانیمدت فتوتراپی قرار میگیرند، اهمیت زیادی دارد.
۲.۴. اسهال و تغییر رنگ مدفوع
فتوتراپی در برخی از نوزادان میتواند باعث تغییر رنگ مدفوع به سبز یا تیره و همچنین اسهال شود. این تغییرات بهطور معمول موقتی هستند و پس از پایان درمان به حالت طبیعی باز میگردند. این عارضه به دلیل اثر نور بر روی دستگاه گوارش نوزاد است. در صورتی که این تغییرات مدتزمان طولانیتری ادامه یابد، باید با پزشک مشورت شود.
۲.۵. سندرم نوزاد برنزه (Bronze Baby Syndrome)
یکی دیگر از عوارض نادر فتوتراپی، سندرم نوزاد برنزه است که در آن پوست نوزاد به رنگ قهوهای یا خاکستری تغییر میکند. این تغییر رنگ معمولاً پس از قطع درمان بهطور خود به خودی برطرف میشود. این عارضه بیشتر در نوزادانی که دچار مشکلات کبدی یا کلستاز هستند، دیده میشود و نیازی به نگرانی ندارد. اما در هر صورت باید تحت نظارت پزشک قرار گیرد.
۲.۶. هیپوکلسمی (کمبود کلسیم)
در برخی نوزادان، بهویژه نوزادان نارس، فتوتراپی میتواند باعث کاهش سطح کلسیم خون شود. این عارضه میتواند با علائمی مانند تشنج همراه باشد و نیاز به درمان فوری دارد. به همین دلیل، نوزادانی که تحت فتوتراپی قرار میگیرند، باید بهطور منظم از نظر سطح کلسیم خون تحت نظر باشند.
۲.۷. اختلال در ریتم شبانهروزی
قرار گرفتن در معرض نور مداوم میتواند باعث اختلال در ریتم شبانهروزی نوزاد شود. این اختلال میتواند بر خواب نوزاد تأثیر بگذارد و باعث بیقراری و تغییرات در الگوی خواب او شود. برای جلوگیری از این اختلال، باید نوزاد را در محیطی آرام و کمنور قرار داد.
۲.۸. سوختگی پوست
در صورتی که دستگاه فتوتراپی بهدرستی تنظیم نشده باشد یا دستگاه گرم شود، ممکن است سوختگیهای خفیفی بر روی پوست نوزاد ایجاد شود. این سوختگیها معمولاً سطحی هستند و با مراقبتهای مناسب بهبود مییابند. برای جلوگیری از این مشکل، باید بهطور منظم دمای دستگاه بررسی شود و از دستگاههای استاندارد استفاده کرد.
۳. نکات مهم برای پیشگیری از عوارض فتوتراپی
برای کاهش خطر عوارض فتوتراپی، رعایت نکات زیر ضروری است:
استفاده از چشمبند مناسب: محافظت از چشمهای نوزاد در برابر نور دستگاه فتوتراپی بسیار مهم است.
نظارت بر دمای بدن نوزاد: برای جلوگیری از سوختگی یا افزایش دما.
تغذیه منظم نوزاد: برای جلوگیری از کمآبی و حفظ انرژی.
بررسی منظم سطح بیلیروبین: تا از اثربخشی درمان اطمینان حاصل شود.
استفاده از دستگاههای استاندارد و با کیفیت: برای حفظ ایمنی نوزاد.
۴. نتیجهگیری
فتوتراپی یکی از روشهای مؤثر و ایمن برای درمان زردی نوزادان است که در اکثر موارد باعث کاهش سطح بیلیروبین و بهبود وضعیت نوزاد میشود. با این حال، این روش درمانی نیز میتواند با عوارضی همراه باشد که والدین باید از آنها آگاه باشند. رعایت نکات ایمنی و مشاوره با پزشک متخصص، به ویژه در صورت بروز علائم غیرطبیعی، میتواند به کاهش این عوارض کمک کند. برای مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه درمانهای نوزادان، میتوانید به سایت دکتر زردی مراجعه کنید.